Oorsprong van Feromonenonderzoek
Feromonen hebben een belangrijke functie in de insecten wereld. Communicatie wordt voor een belangrijk deel gedaan door middel van feromonen. Informatie wordt gedeeld door soort specifieke stoffen die worden uitgescheiden. Soortgenoten interpreteren deze stoffen als informatie en reageren hier weer op. Communicatie met hulp van feromonen blijft beperkt tot zeer beknopte boodschappen. Een voordeel hiervan is dat de boodschappen heel efficiënt kunnen worden overgebracht (zelfs als het donker is). Ook kost de aanmaak van feromonen weinig inspanning voor het lichaam van het insect.
Feromonen hebben een aantal taken. Ze kunnen gebruikt worden om gevaar te signaleren, om soortgenoten te lokken voor de vorming van kolonies en om partners te lokken. Dit is bijvoorbeeld belangrijk voor de landbouw: is een lokstof bekend, dan kan deze ook gebruikt worden om de insecten te bestrijden. Feromonen zijn een interessant onderwerp voor onderzoek, omdat het zo veel voor komt in de natuur.
Feromonen zijn ontdekt in 1956. Deze ontdekking vloeide voort uit een onderzoek naar communicatie bij mieren. Wetenschappers kwamen erachter dat mieren met elkaar communiceren via feromonen.
Op dit moment zijn er een aantal feromonen bekent:
Territorium feromonen worden, zoals de naam al aan geeft gebruikt om een territorium af te bakenen. Denk hier aan een vrouwtje dat eieren heeft gelegd en met hulp van feromonen hoopt te voorkomen dat een soortgenoot hier ook eitjes legt. Hierdoor zou de voedselvoorziening voor de pas uitgekomen larven te kort kunnen schieten.
Aggregatie feromonen hebben invloed op een hele populatie en hebben een grote rol bij de voedselvoorziening en de voortplanting. Een verschil met seks feromonen is niet altijd duidelijk aan te geven. Een wetenschappelijk onderzoek naar de fruitvlieg Drosophila toont aan dat deze feromonen ook een nadelig effect kunnen hebben. De vliegen maken bij het leggen van eitjes aggregatie feromonen aan. Dit wordt vervolgens opgemerkt door een sluipwesp, die vervolgens de larven van de Drosophila parasiteert, door in het zelfde nest eitjes te leggen.
Alarm feromonen geven een waarschuwing af aan soortgenoten. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen als er een roofdier in de buurt is. Soms komen deze feromonen ook vrij als een dier gewond is geraakt om roofdieren juist af te schrikken.
Seks feromonen tenslotte voor ons het meest interessant, worden bij dieren gebruikt door vrouwtjes om mannetjes te laten weten dat ze nog niet bevrucht zijn. Mannetjes reageren vervolgens op deze feromonen door de vrouwtjes op te zoeken en te bevruchten. Het vrouwtje stop vervolgens met de productie van deze feromonen.
Naar jarenlang onderzoek zijn wetenschappers er nu van overtuigd dat ook bij mensen seksferomonen een belangrijke rol spelen. De commercie speelt hier aardig op in door feromonen toe te voegen aan onder andere deodorants en eau-de-cologne die bij u om de hoek in de lokale drogisterij te koop is. Laat u echter niet niet foppen, want dit zijn slechts goedkope namaak producten die geen echte feromonen bevatten.
Wilt u verder wetenschappelijke artikelen over feromonen lezen, zoek dan eens naar de volgende artikelen:
SOS-signalen van planten
Dicke, Marcel, 1998. Natuur en techniek, afl. 9, pag. 58 e.v.
Deze Wageningse hoogleraar verklaart de verhouding tussen de plant, het plantenetende insect en de insecteneter. Er wordt beschreven hoe feromonen effect hebben op de drie genoemde factoren en wat er gebeurt als een plant wordt aangevreten
Geurentaal
Agosta, William C. Uitgave van Natuur en Techniek ISBN 9073035392
Chemische communicatie met feromonen. Bestaat het Axe-effect? Geuren beïnvloeden je stemming en ook je gedrag.
Informatietechnologie temt insectengedrag en de ‘menselijke factor’
Wemer, Marcus, 2000. Natuur en techniek, afl. 7/8, pag. 66 e.v.
Dit artikel beschrijft hoe naar aanleiding van proeven met insecten een computersysteem is ontwikkeld om gedragsobservaties uit te voeren. Dit computersysteem is verder ontwikkeld en er kan nu ook onderzoek met grotere dieren en mensen worden gedaan.
Geursignalen van insecten
Schoonhoven, L.M., 1993. Natuur en techniek, afl. 8, pag. 644 e.v.
Dit is een artikel over de geursignalen van een insect. Wagenings onderzoek heeft duidelijk gemaakt hoe insecten met elkaar communiceren en hoe dit kan worden gebruikt als bestrijding. Ook de chemische analyse van signaalstoffen wordt besproken.
Feromonen zijn ontdekt in 1956. Deze ontdekking vloeide voort uit een onderzoek naar communicatie bij mieren. Wetenschappers kwamen erachter dat mieren met elkaar communiceren via feromonen.
Op dit moment zijn er een aantal feromonen bekent:
Territorium feromonen worden, zoals de naam al aan geeft gebruikt om een territorium af te bakenen. Denk hier aan een vrouwtje dat eieren heeft gelegd en met hulp van feromonen hoopt te voorkomen dat een soortgenoot hier ook eitjes legt. Hierdoor zou de voedselvoorziening voor de pas uitgekomen larven te kort kunnen schieten.
Aggregatie feromonen hebben invloed op een hele populatie en hebben een grote rol bij de voedselvoorziening en de voortplanting. Een verschil met seks feromonen is niet altijd duidelijk aan te geven. Een wetenschappelijk onderzoek naar de fruitvlieg Drosophila toont aan dat deze feromonen ook een nadelig effect kunnen hebben. De vliegen maken bij het leggen van eitjes aggregatie feromonen aan. Dit wordt vervolgens opgemerkt door een sluipwesp, die vervolgens de larven van de Drosophila parasiteert, door in het zelfde nest eitjes te leggen.
Alarm feromonen geven een waarschuwing af aan soortgenoten. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen als er een roofdier in de buurt is. Soms komen deze feromonen ook vrij als een dier gewond is geraakt om roofdieren juist af te schrikken.
Seks feromonen tenslotte voor ons het meest interessant, worden bij dieren gebruikt door vrouwtjes om mannetjes te laten weten dat ze nog niet bevrucht zijn. Mannetjes reageren vervolgens op deze feromonen door de vrouwtjes op te zoeken en te bevruchten. Het vrouwtje stop vervolgens met de productie van deze feromonen.
Naar jarenlang onderzoek zijn wetenschappers er nu van overtuigd dat ook bij mensen seksferomonen een belangrijke rol spelen. De commercie speelt hier aardig op in door feromonen toe te voegen aan onder andere deodorants en eau-de-cologne die bij u om de hoek in de lokale drogisterij te koop is. Laat u echter niet niet foppen, want dit zijn slechts goedkope namaak producten die geen echte feromonen bevatten.
Wilt u verder wetenschappelijke artikelen over feromonen lezen, zoek dan eens naar de volgende artikelen:
SOS-signalen van planten
Dicke, Marcel, 1998. Natuur en techniek, afl. 9, pag. 58 e.v.
Deze Wageningse hoogleraar verklaart de verhouding tussen de plant, het plantenetende insect en de insecteneter. Er wordt beschreven hoe feromonen effect hebben op de drie genoemde factoren en wat er gebeurt als een plant wordt aangevreten
Geurentaal
Agosta, William C. Uitgave van Natuur en Techniek ISBN 9073035392
Chemische communicatie met feromonen. Bestaat het Axe-effect? Geuren beïnvloeden je stemming en ook je gedrag.
Informatietechnologie temt insectengedrag en de ‘menselijke factor’
Wemer, Marcus, 2000. Natuur en techniek, afl. 7/8, pag. 66 e.v.
Dit artikel beschrijft hoe naar aanleiding van proeven met insecten een computersysteem is ontwikkeld om gedragsobservaties uit te voeren. Dit computersysteem is verder ontwikkeld en er kan nu ook onderzoek met grotere dieren en mensen worden gedaan.
Geursignalen van insecten
Schoonhoven, L.M., 1993. Natuur en techniek, afl. 8, pag. 644 e.v.
Dit is een artikel over de geursignalen van een insect. Wagenings onderzoek heeft duidelijk gemaakt hoe insecten met elkaar communiceren en hoe dit kan worden gebruikt als bestrijding. Ook de chemische analyse van signaalstoffen wordt besproken.
Begin met verleiden
